65 jaar vissen op fossielen biedt venster op uitgestorven Nederland

Voor het eerst heeft David Scager, Masterstudent Earth, Life en Climate aan de Universiteit Utrecht, alle fossiele vondsten uit de Oosterschelde in de collectie van Naturalis Biodiversity Center geïnventariseerd. In 65 jaar tijd zijn uit de Oosterschelde in totaal 2174 fossielen opgevist, van mastodonten tot sabeltandtijgers, van mogelijk 14 miljoen jaar oud tot recent. De meeste zijn rond twee miljoen jaar oud. De Oosterschelde is wereldberoemd door de vele opgeviste kiezen van mastodonten. Uit de gedetailleerde inventarisatie blijkt dat er meer materiaal naar boven is gehaald dan tot nu toe beschreven. Aan de staat waarin de fossielen verkeren is af te leiden dat de meeste overblijfselen niet meer liggen op de plek waar de dieren ooit zijn gestorven. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het tijdschrift Cranium van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren (WPZ).

Op 5 september 2015 gooit de kotter van de familie Schot voor de 65e keer de trossen los voor de jaarlijkse Kor en Bot tocht over de Oosterschelde, met een gezelschap aan gepassioneerde onderzoekers aan boord. In die 65 jaar zijn fossielen opgevist van zeer diverse groepen dieren van verschillende ouderdommen, waardoor een steeds completer beeld ontstaat van hoe het leven in ons land zich ontwikkeld heeft van 14 miljoen jaar geleden tot op de dag van vandaag.

Bijna al het materiaal is gebroken en aangetast, hetzij door invloed van bacteriën of aangehechte pokken, hetzij doordat het door water en sediment omgewoeld en getransporteerd is. Veel fossielen liggen daardoor niet meer op de plek waar de dieren ooit gestorven zijn. Scager: “Het stijgen en dalen van de zeespiegel tijdens het Pleistoceen zorgde ervoor dat oudere fossielen terechtkwamen in jonger sediment. Bij de vondsten bleken onder meer diverse zeezoogdieren uit het Plioceen (1,8 tot 5,3 miljoen jaar geleden) te zitten, meer dan bekend was. Overblijfselen van dieren uit het Midden-Pleistoceen zien we juist bijna niet, terwijl die wel gevonden worden in bijvoorbeeld Frankrijk en Engeland. Er wordt vermoed dat er ruim 400.000 jaar geleden een gletschermeer over Nederland heen lag, dat veel van het Midden-Pleistocene materiaal heeft meegevoerd toen het leegstroomde.”

De traditionele Kor en Bot tochten leveren steeds minder vondsten op, onder meer doordat de putten waaruit de fossielen opgevist worden steeds verder verzanden. De Olifantenput, Kreeftenput en Gastenput worden sinds jaar en dag aangedaan door de kotter. Scager wijst op de mogelijkheid om andere putten te onderzoeken, verder naar het oosten en met vergelijkbare diepte. Daar zijn wellicht nieuwe puzzelstukjes te vinden om het beeld van de Oosterscheldefauna verder te completeren.

Van 15 september tot 8 november is in het Stadhuismuseum Zierikzee de tentoonstelling ‘Mastodont op zolder’ te zien, waarmee aandacht wordt besteed aan het 65-jarig jubileum van de Kor en Bottochten. In de maand september stelt Naturalis de topvondsten uit 65 jaar Kor en Bot tentoon.

Persinformatie
Voor meer informatie en voor het aanvragen van een bewijsexemplaar van Cranium kunt u terecht bij Astrid Kromhout, telefoon 071 – 751 9236 of astrid.kromhout@naturalis.nl.

Persuitnodiging
U bent van harte welkom om mee te varen met de 65e Kor en Bot tocht op zaterdag 5 september. Drie generaties van de schippersfamilie Schot zijn aanwezig en ook bij de paleontologen dienen de jongste generaties zich aan. Een mooie kans om bijzondere verhalen op te tekenen.

Wilt u meevaren, laat het dan weten aan Astrid Kromhout.

Beeldmateriaal
– Het opvissen van fossielen uit de Oosterschelde met de kotter van de familie Schot (foto Ans Molenkamp, Naturalis)
– Het uitzoeken van fossielen aan boord van de kotter van de familie Schot op de Oosterschelde (foto Ans Molenkamp, Naturalis)
– Illustratie van de Oosterscheldefauna twee miljoen jaar geleden (illustratie Erik-Jan Bosch, Naturalis)