BOEKBESPREKING

Mammouths & Mastodontes  de Haute-Loire/ Mammoths and Mastodons of Haute-Loire, met een voorwoord van Yves Coppens.
Geschreven door Dick Mol en Frédéric Lacombat.

Jeanne d’Arc Editions, Le Puy-en-Velay
5 rue de la Gazelle
B.P. 6
43001 Le Puy-en-Velay Cedex
France
Augustus 2010
ISBN: 2-911794-97-4   Prijs: € 42,-
272 pagina’s, rijk geïllustreerd, full colour, Frans- en Engelstalig, A4-formaat.

Aandachtig kauwend op een paar bloeiende lisdodden monsterde de mastodont van de Auvergne een curieus verschijnsel aan de waterkant, zijn geliefde biotoop. Het was een klein jongetje met lichtblond haar met een grijsbruine winterjas aan, want het was nog wat frisjes.

Maar wat is dat nu voor anachronistische onzin? Hoe kon het zoontje van Tony Skelton oog in oog komen te staan  met die prehistorische dikhuidige van zo’n twee miljoen jaar geleden? Welnu die scene speelde zich af bij de  Kralingse Plassen van Rotterdam in Mei 2010. Het jongetje was echt, de mastodont was echter een briljante levensechte replica, minutieus vervaardigd door Remie Bakker in opdracht van het Musée Crozatier in Le Puy-en-Velay, Haute-Loire, Auvergne. Het was een onderdeel van een soort trilogie, bestaande uit een grondige vernieuwing van dat museum als eerste element, met deze replica als nieuw topstuk. Voorts stond het museum centraal in de internationale conferentie “The World of Mammoths, the Vth International Conference on Mammoths and their Relatives” en als derde element hebben we nu een zeer indrukwekkend boek over de mammoeten en mastodonten van de Haute Loire, uitgestorven slurfdragers die eens de Europese vlakten en wouden domineerden. Trouwens, er wordt bovendien ook een enkele bosolifant vermeld maar dat moet dan maar worden gezien als bonus.

Voor wie is nu zo’n boek bedoeld? De echt ervaren paleontoloog verwacht men eerder tussen de stoffige vakliteratuur minutieus de meest gedetailleerde vormen en dimensies bestuderend van de honderdduizenden fossiele beenderen die eens een vergeten fauna toebehoorden. Aan de andere kant van de schaal, jan publiek –zo al geïnteresseerd in de historie van de natuur- verwacht men aan te treffen in de bioscoop voor Ice Age II dan wel in de fictie van de natuurvolken van Jean Auel ofzo, die spannende avonturen beleven met grottenberen en mammoeten.

Dit boek echter overbrugt die kloof. Enerzijds kan men kennis nemen van gedetailleerde wetenschappelijke doch heldere en inzichtelijke verhandelingen over het belang van de gebitselementen voor determinatie van de soorten en hun biotopen, anderzijds leest de historie van de paleontologie, met name over het rijk met fossielen gezegende gebied van de Haut Loire, en het relaas over nieuwe spectaculaire ontdekkingen welhaast als een spannend jongensboek. Hierbij mogen de ontdekking van een compleet skelet van de mastodont van Baraolt (Anancus arvernensis) in Roemenie en het skelet van de steppemammoet, (Mammuthus trogontherii), in Kostolac, in Servië, vorig jaar zomer zeker niet onvermeld blijven.

Het is in het bijzonder Dick Mol uitstekend afgegaan om zijn tomeloze jongensachtige enthousiasme in combinatie met zijn uitzonderlijke vakkennis op meesterlijke wijze over te brengen op papier zodat het  zeer toegankelijk is voor de leek. Ook, mag niet onvermeld blijven, de inbreng van Frédéric Lacombat over meer locale aangelegenheden.

Het geheel is bovendien verrijkt met een overweldigende hoeveelheid beeldmateriaal. Foto’s van de experts in actie, genomen door Hans Wildschut, met ondermeer de mastodont bij de Kralingse plassen, maar dan zonder jongetje. Maar ook vele natuurgetrouwe prenten, met grote deskundigheid geschetst door Remie Bakker, waarmee het –oorspronkelijke Franse boek toch hoofdzakelijk op Nederlandse vakkundigheid is geschoeid. Met deze prenten kijkt als het ware mee over de schouders van de kenners. Maar hier past een waarschuwend woord. Pas op, als u zich daar eenmaal in heeft verdiept, zal het zeer zwaar vallen om het boek weer weg te leggen, en het werkje is zeker zwaar, groot formaat, hard kaft en uitstekende kwaliteit papier.

Oh, als u iets wil weten over mastodonten, dat googled u dat wel op internet, zegt u? Een betreurenswaardige misvatting, helaas. Ik kan dat zeggen uit eigen ervaring, ik heb Dick een beetje mee mogen helpen met wat vertaalwerk en wat coördinatie met ‘native English tongue’ test lezers, waarbij ik veelvuldig internet dacht te raadplegen over de details. Dat bleek echter een teleurstelling. De beschikbare informatie is niet alleen schaars en veelal verouderd, maar vaak ook gewoon fout, aangezien niemand die informatie controleert.

Daarom is dit boek een belangrijke brug tussen het geologisch verleden, de levende natuur en biotopen destijds en de mensen van nu om daarvan te leren en om het natuurlijke erfgoed op juiste verantwoorde wijze te beheren en die brug wordt gesymboliseerd door het jongetje en de mastodont.

Andre Bijkerk

Zoetermeer September 2010