Op 27 september zijn we te gast in museum Nieuw Land, Oostvaardersdijk 113, 8242 PA Lelystad. Deze dag zal in het teken staan van wildernis in heden en verleden.
Programma:
10.00 – 10.30 uur ontvangst
10.30 – 10.35 uur welkom door de voorzitter
10.35 – 11.15 uur Barbara Gravendeel – Terug naar het Beekbergerwoud, Nederlands laatste oerbos
Het voormalige Beekbergerwoud was Nederlands laatste oerbos. Ooit omvatte dit elzenbronbos vol bijzondere planten- en diersoorten vele hectares die zich uitstrekten ten zuidoosten van Apeldoorn. Toen het in 1871 voor de bijl ging betekende dat het einde van 8000 jaar onafgebroken bosgeschiedenis. Natuurmonumenten is onlangs gestart met het herscheppen van het Beekbergerwoud in Klarenbeek. In deze lezing leg ik uit hoe de collectie van Naturalis Biodiversity Center gebruikt wordt voor reconstructie van de verdwenen flora en fauna ter ondersteuning van het uitgevoerde herstelbeheer.
11.15 – 12.00 uur Bas van Geel – Nieuwe wildernis, maar in hoeverre kan oude wildernis het referentiekader zijn?
Openheid van Pleistocene landschappen werd tijdens glaciale perioden door koude, droge klimaatcondities veroorzaakt, maar vrij dichte populaties van grote herbivoren zullen mede hebben bijgedragen aan die openheid. In zijn proefschrift (1997) heeft Frans Vera de gangbare interpretatie van palynologen betreffende het Holocene pre-neolitische landschap in discussie gebracht. Troffen de eerste boerengemeenschappen dichte bossen aan – zoals de meeste palynologen veronderstellen – of arriveerden de eerste boeren in door wilde grote grazers gecreëerde parkachtige landschappen met boomgroepen en bosweiden? De stuifmeelgegevens uit boringen in Holocene veenafzettingen en meersedimenten laten zien dat openheid pas ontstond met de komst van de eerste boeren.
12.00 – 14.00 uur Middagpauze, met mogelijkheid tot determineren van meegebrachte fossielen en het bezoeken van de tentoonstelling ‘Wildernis. Van ijstijd tot nu’.
14.00 – 14.45 uur Frans Vera – Wat leert het heden ons over het verleden?
Voor het reconstrueren van de natuur in het verleden geldt: het heden is de sleutel tot het verleden. Verwerpen we dit uitgangspunt, dan staat niets vast en valt er dus niets te reconstrueren. Alles is dan immers mogelijk.
Voor de ongerepte natuur in de laatste warme periode van het Pleistoceen, het Eemien en het begin van het Holoceen, voordat de landbouw in Europa verscheen, is gesloten bos gereconstrueerd. Grote wilde planteneters als olifant, neushoorn, wisent, oerrund, wild paard, edelhert, edelhert, ree wild zwijn deden daar niets aan af. Als “bewijs” dienen pollendiagrammen met een percentage boompollen van rond de 95%. Deze reconstructie berust op een cirkelredenering en is strijdig met de ecologie van zowel de betreffende planten- als diersoorten.
14.45 – 15.45 uur Forum: oude en nieuwe wildernis in Nederland
Regelmatig horen we dat er een wolf gespot is in Nederland. Hoort dit dier thuis in Nederland? Tijdens het forum gaan we dieper in op de vraag welke wildernis representatief is voor Nederland. In hoeverre kan het landschap tijdens het Pleistoceen inzicht geven in hoe wildernis er tegenwoordig uit zou kunnen zien?
15.45 – 16.00 uur Mededelingen door de leden en sluiting